Brú milli þjóðar og þings

Á laugardaginn kemur heldur Borgarahreyfingin sinn fyrsta landsfund og
ræður ráðum sínum um næstu skref í starfi í sínu í þágu þjóðarinnar.
Hreyfingin vann eftirminnilegan sigur í kosningum sem haldnar voru í
kjölfar endurtekinna þjóðfunda á Austurvelli þar sem breiðfylking borgara
þessa lands krafðist réttlætis og raunverulegs lýðræðis. Það var einmitt
upp úr þessum fundum sem hreyfingin var sprottin og þangað sótti hún
hugmyndir sínar og kröfur.

Í aðdgraganda kosninganna er Borgarahreyfingin þess vegna kynnt sem
breiðfylking fólks sem á fátt annað sameiginlegt en að vera virkir
borgarar í lýðræðissamfélagi. Fólks með fjölbreyttan bakgrunn og ólíkar
lífsskoðanir. Stjórnmálaafl sem sinnir hagsmunavörslu fyrir einn hóp -
þjóðina - og hefur eina meginreglu að leiðarljósi; að færa völdin frá
flokksræði til lýðræðis.

Frá flokksræði til lýðræðis
Það er ástæða til að rifja þessi orð upp hér og halda þeim til haga á
komandi landsfundi. Þau eru í okkar huga, sem höfum tekist á hendur sú
ábyrgð að vera fulltrúar Borgarhreyfingarinnar á Alþingi íslendinga, sá
kjarni sem starf okkar á að snúast um. Í þeim felast sannindi sem ekki
mega undir nokkrum kringumstæðum gleymast.

Það hefur sýnt sig í öllum samfélögum á öllum tímum, að það vald sem
skapast í krafti miðstýringar og regluverks verður á skömmum tíma
uppteknara af viðhaldi sjálfs sín en þeim jarðvegi sem það er upphaflega
sprottið úr.

Þess sjást víða merki í fréttaflutningi og á spjallrásum vefsins hversu
undurfljótt hugmyndin um miðstýrt flokksapparat sem hafa þarf vit fyrir
fólki lætur á sér kræla. Þannig hefur tiltölulega fámennur hópur gert
tilkall til eignarhalds á hreyfingunni í kjölfar kosningasigursins og
sumir einstaklingar meira að segja tekið að líta á sig sem fulltrúa
heillar þjóðar og þá líklegast vegna góðrar mætingar þeirra á félagsfundi.

Það er í sjálfu sér ekkert óeðlilegt að einhverjir missi þannig sjónar á
upphaflegu erindi lýðræðishreyfingar eins og þessarar því flokksræðið með
eignarrétti fárra útvalinna er nokkurn vegin eina fyrirmyndin að
stjórnmálaafli sem við höfum í þessu landi og rætur þess liggja dýpra en
nokkurn grunar. En það er líka hálfkaldhæðnislegt að þurfa ítrekað að
svara kröfum um meint vald sjálfskipaðra flokkseigenda yfir þingmönnum
hreyfingarinnar, í ljósi þess að slíkur hráskinnsleikur er einmitt
dæmigerð birtring þess múlbundna veruleika stjórnsýslu og miðstýringar sem
Borgarahreyfingunni var frá upphafi ætlað að vinda ofan af.

Dýrmæt reynsla
Það er heilmikið til í því sem haldið hefur verið fram að ekki hafi
nægilega vel verið hugað að skipulagi starfsins og áframhaldandi þróun
mála eftir kosningar. Að menn hafi ekki verið viðbúnir því að ná
raunverulegum árangri, hvað því að koma fjórum mönnum á þing. Til þess var
tíminn einfaldlega of knappur, reynsluleysi okkar allra of mikið. Engu að
síður er fátt sem bendir til þess að ekki hafi verið unnið vel úr góðum
árangri - hvernig fyrirfram ákveðin áætlun eða ákvarðanir um vinnulag
hefðu gert störf okkar auðveldari eða markvissari. Til þess hafa aðstæður
einfaldlega verið of ófyrirsjáanlegar og í raun súrrealískar.

Hér leynist líklega ein mikilvægasta mótsögn veruleikans og sú sem
erfiðast getur verið að sætta sig við, nefnilega sú, að veruleikinn er,
líkt og maðurinn sjálfur, ólíkindatól og skreppur alltaf úr höndum
skipulagsins - og miðstýringarinnar þá minnst varir.

Í því ljósi má segja að það hafi ekki verið svo galið að vita ekki upp á
hár hvernig bregðast skildi við kosningasigri, en bregðast þess í stað við
þeim veruleika á eigin forsendum þegar þar að kæmi. Og það er einmitt það
sem við höfum verið að gera frá fyrsta degi. Það má kalla það spuna eða
flæði, það má líka orða það svo að við höfum lagt meiri áherslu á að vanda
okkur á hverju og einu augnabliki en að vinna eftir fyrirfram njörfaðri
áætlun. Fyrir vikið höfum við gert alls kyns mistök, yfirsést ýmislegt og
ofgert öðru. En þannig höfum við líka lært að nýta enn betur þau tækifæri
sem gefist hafa til að vega og meta, endurskoða og tengja, með betri
árangri en nokkur flokkslína eða niðurnjörfuð hugmyndafræði leyfir. Þar er
mikilvægasta lexían fólgin í því gjöfula samstarfi sem við höfum átt við
fjöldan allan af fólki, jafnt kjósendur okkar sem aðra, sem verið hafa í
sambandi við okkur á þeim fjölbreytta vettvangi sem í boði er í
samtímanum; hvort sem er með samtölum á neti og í síma, á fundum eða á
förnum vegi. Við höfum lagt mikla áherslu á að auðvelt sé að nálgast
okkur, að við séum ekki atvinnupólitíkusar í þeirri einangrandi merkingu
sem í því hefur falist, að við neitum að fylgja flokkslínum en hlustum
eftir öllu sem rétt er og gagnlegt og göngumst við því sem aðrir gera
betur en við og látum ekki fyrirfram merkt hólf móta hegðun okkar né
afstöðu.

Þannig sjáum við hlut Borgarahreyfingarinnar verða mestan; sem vettvang
opinnar hugmyndafræði og vakandi, heiðarlegrar endurskoðunar. Sem barnsins
sem er alltaf tilbúið að spyrja þess sem venjan er að þegja um, en
jafnframt sem manneskjunnar sem tekur út þroska sinn í samspili ólíkra
viðhorfa og reynslu og býr yfir æðruleysi þess sem ekkert hefur að fela.

Við erum þess fullviss, að fenginni dýrmætri reynslu, að þinginu væri
betur farið og þar með þjóðinni allri, ef hver og einn þingmaður ynni
sannanlega samkvæmt eigin sannfæringu og tæki ákvarðanir út frá eigin
innsæi, byggðu á opnum huga og einlægum áhuga á framgangi þess sem sannara og betra reynist. Þannig gæti enginn dulist á bak við flokksmúra þegar
hentaði né þurft að beygja sig undir svokallaðan flokksaga þegar flokknum
hentaði.

Við höfum vissulega orðið að læra hratt á nýjum vinnustað og ekki átt
annars úrkosti en starfa samkvæmt þeim venjum sem þar eru í hávegum
hafðar. Þegar við bætist að þingheimi hefur verið haldið í gíslingu
tveggja umræðuefna frá fyrsta degi, er óhætt að halda því fram að svigrúm
nýs stjórnmálaafls til athafna og áhrifa hafi reynst æði takmarkað. Engu
að síður höfum við orðið vitni að breytingum í starfsháttum, viðmóti og
hlutverkaskipan innan hins háa Alþingis sem gefa til kynna að tilvist
lýðræðishreyfingar eins og þeirrar sem við erum fulltrúar fyrir hafi mun
meiri áhrif en nokkur hefði þorað að vona. Kannski vegna þess að eðli
málsins samkvæmt er Borgarahreyfingin ótamið afl sem ætlar sér ekki að
læra leikreglurnar allt of vel. Óbundinn fulltrúi mennskunnar sem nýtur
þess að geta fylgt eigin sannfæringu eins og hún birtist í hjarta hvers
manns. Nokkuð sem "flokksmönnum" innan hreyfingarinnar hefur reynst erfitt
að sætta sig við. Eða eins og einn félagi okkar hefur bent á: "Við
ætluðum okkur að skapa meðal annars vettvang í samfélaginu fyrir
persónukjör, en á sama tíma virðast samt margir ekki aðhyllast það að
þingmenn séu persónur."
Að þessu sögðu blasir við:
- að Borgarahreyfingunni er ætlað mun stærra og mikilvægara hlutverk en
svo að hún megi verða flokksræði og forsjárhyggju fárra manna að bráð.
- að næsta skref felst í að tryggja enn frekar virkni hreyfingarinnar með
jafnræði í skipulagi hennar og uppbyggingu.
- að sem opinn og lýðræðislegur vettvangur hefur Borgarahreyfingin alla
burði til að vera sú brú milli þjóðar og þings sem stefnt var að frá
upphafi.

Áfram veginn
Á landsfundi Borgarahreyfingarinnar á laugardaginn verða lagðar fyrir
samþykktir um hreyfinguna sem fela í sér skref í átt til enn frekari
árangurs á þeim vettvangi sem við störfum á og opna m.a.
grasrótahreyfingum og einstaklingum raunhæfa leið til áhrifa innan
stjórnkerfisins. Við teljum þjóðina þurfa á slíku tækifæri að halda nú
meira en nokkru sinni fyrr og hvetjum því alla sem láta sig málin varða
til að kynna sér samþykktirnar á heimasíðu hreyfingarinnar www.xo.is og
leggja sitt af mörkum á komandi landsfundi.

Með kæri þökk fyrir gott samstarf hingað til.

Birgitta Jónsdóttir, Margrét Tryggvadóttir og Þór Saari, þingmenn Borgarahreyfingarinnar