Frábær fundur

Það var fullt út úr dyrum í Reykjavíkur Akademínunni áðan og ánægjulegt að sjá svona góðan þverskurð af fólki sem þarna var mætt. Fróðlegur og sláandi fyrirlestur hjá þeim báðum, en þeir skiptust á að tala. Ég læt hér fylgja fróðlega grein eftir Snorra Pál sem birtist í mogganum í dag og ég bið fólk um að gefa sér tíma til að lesa hana. Það er kominn tími til að við horfumst í augu við þá staðreynd að álið sem hér er framleitt á sér upphaf og enda.

Álframleiðslan í hnattrænu samhengi

Snorri Páll Jónsson
Morgunblaðið, 23. Júlí 

Í bæklingnum ‘Norðurál og samfélagið‘ sem Norðurál gaf út er m.a. sagt frá hnattrænu ferli álframleiðslu. Century Aluminum, eigandi Norðuráls, er með sínar báxítnámur í Jamaíka og hyggst nú opna eina slíka í Vestur Kongó í samvinnu við eina spilltustu ríkisstjórn heims. 

Það vekur strax athygli að í bæklingi Norðuráls er ekki nokkru orði minnst á báxít og samkvæmt skýringarmynd sem á að sýna framleiðsluferli áls frá byrjun til enda, hefst álframleiðslan þegar súráli er landað í stórt hafnarsíló.

Hvers vegna skyldi svo vera? Er Norðurál svo umhverfisvænt fyrirtæki að það þarf ekki einu sinni að grafa eftir báxíti til þess að framleiða ál? Hefur Norðurál einhverjar aðrar aðferðir en önnur álfyrirtæki? Nei, það er neflilega þetta sem kallað er grænþvottur. 

 Það er stórfurðulegt að höfundum þessa bæklings - forsvarsmenn Norðuráls - skuli detta í hug að reyna að blekkja lesendur á eins ódýran hátt. Á meðan Alcoa montar sig af báxítgreftri sínum í textanum ‘Allt hefst á leðju’ virðist Norðurál vera að reyna að fela þá staðreynd að fyrirtækið er viðriðið eyðileggingu regnskóga, drykkjarvatns og heilsufars fólks og dýra á Jamaíka. Hvorki í bæklingnum fyrrnefnda né á heimasíðu Norðuráls er minnst á báxít, forsendu þess að álframleiðsla eigi sér stað. Þess í stað er sagt frá því að ál finnist víða í náttúrunni, m.a. í leir og bergi á Íslandi. 

 

Hvað nú? Er fyrirtækið að gefa í skyn að álframleiðsla þess sé íslensk; að álið frá Norðuráli sé ‘hrein íslensk vara’? Þvílík blekking! Álframleiðsla er alþjóðleg og áhrif hennar sömuleiðis. 

Það sem hingað til hefur vantað í umræðuna um álframleiðslu hér á landi er alþjóðlega samhengið; hnattrænar afleiðingar stjóriðju. Það er ekki hægt að tala um álframleiðslu sem íslenskt fyrirbæri þó álver séu reist hér á landi og keyrð áfram af íslenskum náttúruspjöllum. Ál-vara ferðast þvert og endilangt um hnöttinn áður en hún endar á áfangastað. Hráefni í sprengju finnst á Jamaíka eða Indlandi, er svo unnið á Íslandi, sprengjan kláruð í Bandaríkjunum og á endanum er henni fleygt á þorp í Írak. Íslenskt hvað? 

Í viðtali við Morgunblaðið sl. Laugardag segir Bubbi Morthens að það séu alvarlegri vandamál en álversframkvæmdir hér á landi, svo sem fátækt og atvinnuleysi, og gagnrýnir svo Björk og Sigur Rós fyrir að halda ekki tónleika gegn fátækt. Þetta er eflaust algengt viðhorf hér á landi. 

En málið er ekki svo einfallt að það sé annað hvort um að velja fátækt eða álver, atvinnuleysi eða álver. Álfyrirtækin eru hluti af kapítalísku hagkerfi sem byggist á því að einhverjir græði á meðan aðrir tapi. Starf í álveri getur mögulega haldið uppi fjölskyldu hér á landi en á sama tíma leitt af sér hörmungar annars staðar í heiminum. Að afneita þeim afleiðingum og horfa algjörlega framhjá þeim er eigingirni. Skiptir það engu máli hvaðan peningar koma, hver græðir á hverju? Ef svo er, getum við þá ekki allt eins reist vopnaverksmiðju og barnknúna saumastofu hér á landi? 

Í bæklingnum segir einnig að eina raunverulega leiðin til að draga úr losun gróðurhúsalottegunda og annarar mengunnar sé ,,að menn dragi sjálfir úr notkun á tækjum og efnum sem stuðla að menguninni, svo sem plasti, stáli, áli o.s.frv. Á meðan eftirspurn eftir áli heldur áfram að vaxa þarf að reisa ný álver einhvers staðar í heiminum.” 

Það er auðvelt fyrir iðnað sem stendur fyrir eins mikilli eyðileggingu og áliðnaðurinn gerir, að reyna að höfða til persónulegrar neyslu fólks og kenna henni um þau umhverfisspjöll sem alþjóðakapítalismi leiðir af sér. Það er alveg rétt að einstaklingar geta auðveldlega dregið verulega úr neyslu sinni en þessi fullyrðing Norðuráls er samt sem áður útúrsnúningur. Fyrirtækið setur sig í spor einhvers konar góðgerðarhóps, sem bara svarar kalli almennings; ,,Á meðan þið þið biðjið um ál…framleiðum við það!” 

Ál er nú lofað og upphrópað sem einhvers konar galdralausn við umhverfisvandamálum. Álfyrirtækin boða engar raunverulegar breytingar, ekkert róttækt neyslustopp, heldur sömu neyslu í sama magni… bara allt úr áli. Jakob Björnsson, fyrrverandi orkumálastjóri, skrifaði fyrir ekki svo löngu síðan grein í Morgunblaðið, þar sem hann talaði fyrir hönd íslensku þjóðarinnar og sagðist ekki vera tilbúinn til að slaka á þeim lífsgæðum sem við búum við. Fyrir utan það að hann hefur auðvitað enga heimild til þess að tala fyrir hönd 300.000 manns, er það alveg ljóst að ef lífsgæði okkar stuðla að fátækt og umhverfisraski annars staðar í heiminum, er það ekki okkar einka ákvörðun hvort við slökum á eða aukum þessi svokölluðu ‘lífsgæði’. 

Það þarf að beina augunum frá íslenskum neytendum, að þeim sem álframleiðslan skaðar? Norðurál ætti að tala þá íbúa Jamaíka sem hafa misst land sitt, heilsu og drykkjarvatn vegna álframleiðslu; innfædda í Orissa héraðinu á Indlandi þar sem menningarleg þjóðarmorð eiga sér stað; fórnarlömb stríðsrekstur sem að stórum hluta til er drifinn áfram að álframleiðslu. Norðurál ætti að spyrja þetta fólk hvort þeim sé sama - hvort þau gefi samþykki á ‘græna og hreina’ álframleiðslu á Íslandi.

 

Fjölmenni á Saving Iceland fundi

Athugasemdir

[Árni Gunnarsson, 23.7.2008 kl. 23:41]

Þakka fyrir mig!

Ég fagna því unga fólki sem ber þennan eldhug í brjósti. Mér er jafnframt óskiljanleg heimska minnar kynslóðar sem trúir því að framtíð Íslands byggist á forneskjulegri pólitik kolanámuríkja. 

[Hlynur Hallsson, 24.7.2008 kl. 00:09]

Takk fyrir að birta þessa fróðlegu grein Snorra Páls hér, kæra Birgitta. Bestu baráttukveðjur,

[Valsól (IP-tala skráð) 24.7.2008 kl. 00:09]

Frábært, vonandi að fólk sé að vakna. Varðandi viðtalið  við Illuga og Bjarna Ben sem birtist í Fréttablaðinu í dag þá hefði mig langað að fá þá til að svara þeirri spurningu ,,hvað svo"? Þegar búið væri að reisa þrjú álver og redda krónunni fyrir horn  til næstu fimm ára eða svo, og hvað svo, aftur kollsteypa þegar því tímabili væri lokið, og hvað eigum við þá að láta í hendurnar á álverseigendum? Þá verður búið að virkja allt sem hægt er að virkja og ekkert hægt að selja + það að ef álverð lækkar þá förum við að borga með þessum verksmiðjum + það að ef raforkuverð hækkar mörgum sinnum meira en við gerum ráð fyrir þá verður það allt í höndum álverseigenda utan úr heimi. Þá þýðir ekkert að segja ,,ja nú verðið þið að fara, fólkið sem vinnur þar sættir sig ekki við slík vinnubrögð. Þetta er í raun skandall ef menn ætla að byggja fleiri álver, algjörlega glórulaust, Maður spyr sig hvað Sjálfstæðismönnum gengur til? Þetta er auðvitað mesti spillingarflokkur Íslands svo maður veit aldrei hvaða hottintottar það verða sem græða í þetta skiptið.

[Hrafnhildur Ýr Vilbertsdóttir, 24.7.2008 kl. 02:34]

Frábær pistill hjá Snorra Páli...Guði sé lof fyrir fólk eins og þig sem hefur vilja, getu og kunnáttu til þess að beita sér í þessum málum....trúir fólk því virkilega að Álið sé framtíðin.

[Unnsteinn (IP-tala skráð) 24.7.2008 kl. 09:51]

Sæl Birgitta, var nú ekki búinn að sjá þessa blaðagrein, en að lesa hana er alveg frábært.

Ég er algjörlega sammála málstað Saving Iceland ef tekið þát í mótmælum með þeim og sat ráðstefnuna í fyrra.  

En svo virðist sem að þótt að við myndum vekja mikinn meirihluta Íslendinga til að vera á móti þessum framkvæmdum þá mun ekkert stoppa íslensk stjórnvöld, bæjarfélög og stórfyrirtækin.  Þótt að meiri hluti Íslendinga sé á móti álveri í Helguvík þá mun það samt rísa og greinilega án tilskilinna leyfa.  Sem er alveg með ólíkindum, því nú má fólk ekki einu sinni mála húsin sín niðrí bæ án þess að hringja í Kobba&co og fá leyfi!?

Ég dáist að þessari baráttu fólks eins og þíns og Evu, Saving Icelands liða og fleirri.  En við héldum flest að fyrst að Samfó væri komin til valda þá myndi eitthvað gerast í umhverfismálum.  En þegar öllu er á botninn hvolft þá hugsa allflestir um rassgatið á sjálfum sér og draga sínar stefnur og sína samfæringu til baka svona til að hætta ekki á að hinir verði fúlir og vilji ekki starfa með sér.

Ég sit hér og græt í hljóði, vegna tilhugsunar þess um hvernig Íslandi er nauðgað þessa dagana og hvernig framtíðin lýtur út!  

Já ég er uppgefinn, það kannski sést, en hvernig fáum við Ríkisstjórnina til að vakan og fatta að það eru bara örfáir sem vilja þetta og hvernig fáum við fólk til að hætta við?

Mig dreymdi í nótt að fólk hefði safnað kjarki allir sem einn.  Fólk hætti að vinna, fór úr vinnunni öll sem eitt (sem á annað borð eru mótfallin þessum plönum) safnaðist saman fyrir framan Alþingi og bara beið.  Við þurfum eitthvað svona, við þurfum að fá alla til að standa upp, sína stjórnvöldum og stórfyrirtækjunum að okkur er ekki sama og við viljum ekki meira.  En ég held því miður að mörgum líði bara svo vel fyrir framan tölvuna og fyrir framan sjónvarpið að þetta myndi aldrei verða. En hver veit við skulum vera bjartsýn, kannski einn daginn fá allir nóg og gera eitthvað róttækt...?

Kveðja

Unnsteinn 

[Ragnar Pálsson (IP-tala skráð) 24.7.2008 kl. 13:23]

Reykjavíkur Akademían hefur heldur betur sannað gildi sitt ef málþingið hefur komið því á framfæri við sauðsvartan almúgan að súrál myndist ekki í skipum.  Hvað verður næst?  Mjólkin kemur úr beljum í sveitinni?  Annars sýnist á textanum fyrir neðan myndina í bæklingnum að hún eigi að sýna ferlið í Helguvík.