ESB hugarangist

Ég er í Utanríkismálanefnd og hef setið á fundum nærri dag hvern til að fjalla um EBS - hlusta á hagsmunaaðila en fyrst og fremst á fólk úr ráðuneytunum. Ég hef komist að því að með því að fara í inngönguferlið sem kallað er hér aðildarviðræður þá erum við með sanni að sækja um að ganga í ESB. Ég verð að viðurkenna að ég lét glepjast að því að þetta væri aðeins eins konar könnunarviðræður því það er ljóst að meirihluti þjóðarinnar vill ekki ganga í þetta bandalag. Að þetta snérist um að komast að því hvað væri í boði en ekki að fara til Brussel með ósk um að verða hluti af ESB.

Ég studdi þetta ferli fyrir kosningar, verð að viðurkenna að ég lét hreinlega plata mig. Eftir að Össur átti fund með einum þingmanna okkar til að kanna hvaða skilyrði Borgarahreyfingin setti til að hægt væri að fara í þessar viðræður þá var ég enn með þessa röngu mynd í huga mér um að þetta væri ekki skuldbinding til að ganga í bandalagið, og því þótti mér það sjálfsagt mál að fara í þetta ferli. 

Við settum nokkur skilyrði til að tryggja að ferlið gagnvart þjóðinni yrði sem lýðræðislegast og var brugðist við því á jákvæðan hátt hjá ríkisstjórninni. Eftir stíf fundarhöld í Utanríkismálanefnd var mér orðið ljóst að ég var höfð að háð og spotti og í raun og veru værum við að ganga í ESB. Það á ég erfitt með að styðja því eins og svo margir hérlendis er ég klofin innra með mér hvað gera skal.

Mér er illa við að svíkja loforð og hef ekki sagt neitt enn þá um það hvort að ég muni greiða með þessu afkvæði eða ekki. Ég komst aftur á móti á þá niðurstöðu að best væri til að tryggja að almenningur væri meðvitaður um hve stórt og kostnaðarsamt skref við erum að taka, að hafa atkvæðagreiðslu um það hvort að fólk vildi fara ESB, því þetta snýst um það og ekkert annað þó öðru hafi oft á tíðum verið haldið fram fyrir kosningar. 

Það er ekkert í stefnu Borgarahreyfingarinnar um ESB og því lít ég ekki svo á að ég sé að brjóta nein kosningaloforð eða loforð um að styðja tillögu um tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu um málið.

Ég er annars í mikilli hugarangist og veit ekki hvort að ég eigi frekar að brjóta á minni eigin samvisku og greiða atkvæði með tillögu ríkisstjórnarinnar því sett voru inn öll okkar skilyrði -eða á trausti ríkisstjórnarinnar til okkar, vil ekki koma félögum mínum í þinghópnum í vandræði. En það er samt alveg ljóst að okkar stefna gagnvart málum sem eru ekki á stefnuskrá Borgarahreyfingarinnar átti hver og einn þingmaður að eiga við útfrá sinni samvisku. Úff þetta er hið versta mál því ég hef hallast fjær ESB þessu betur sem ég hef kynnt mér þetta bákn og finnst skelfileg tilhugsun að taka þátt í að við missum hér fullveldi okkar. Hvað finnst ykkur að ég eigi að gera? Það væri afskaplega gott að fá lánaða dómgreind hjá ykkur félagar.

Annars vil ég þakka öllum sem kommenta á síðuna mína - les það allt en hef yfirleitt ekki tíma til að blanda mér í umræðuna...

Hér er annars ræðan mín frá því í dag, ég hef ekki haft tíma til að fínpússa hana en læt hana bara hingað inn eins og ég flutti hana:

Frú forseti

Enn á ný er forgangsröðun íslenskra ráðamanna á villigötum. Sumarþingið er á villigötum, við þingmenn á villigötum, þjóðin ráðvillt og á meðan hrynja fyrirtækin og inniviðir samfélags okkar eins og spilaborgir.

Forgangsröðun sumarþings ætti að vera eftirfarandi: Endurreisn fjármálakerfisins, lækka stýrivexti, lækka raforkuverð til landbúnaðar, tryggja að björgunarnetin sem sett voru út til að aðstoða fjölskyldur landsins í þeirri neyð sem þær eru að kljást við séu ekki full af götum, frysta eigur auðmanna, yfirheyrslur og gæsluvarðhald á þeim sem vitað er að stunduðu ólöglega fjármálastarfsemi og tóku virkan þátt í mesta hrunadansi sögunnar, rjúfa hagsmunatengsl á milli þingheims og viðskiptaheims, styrkja forvarnastarf og virkja þá sem nú þegar eru á atvinnuleysisskrá, búa til atvinnuskapandi umhverfi og tryggja að meirihluti íslenskra fyrirtækja fari ekki á hausinn.

Er hæstvirtri ríkisstjórn fyrirmunað að skilja að almenningur er að gefast upp, það skiptir ekki fólk neinu máli sem er að berjast við að eiga fyrir mat hvort að við förum í aðildarviðræður í dag eða eftir eitt ár, það mun ekki gera neitt til að hjálpa þeim sem þurfa aðstoð núna. Það hafa komið fram góðar lausnir frá öllum flokkunum sem vel ætti að vera hægt nota til að vinna að sameiginlegan lausnapakka sem allir flokkarnir kæmu að og bæru sameiginlega ábyrgð á, það ætti að leggja eins þunga áherslu á það eins og lagt hefur verið um að finna samhljóm um þingsályktunartillögu til að ganga til aðildarviðræna við ESB.

Því miður var sá samhljómur innantómt hjóm, því það er einfaldlega þannig Frú forseti að ríkisstjórnin vill hreinlega ekki hlusta á áköll þjóðarinnar um aðgerðir sem gefa fólki tilefni til að leggja á sig erfiðleika til endurreisnar. Aðildarviðræður við ESB sem munu kosta þjóðarbúið gríðarlega mikla fjármuni á meðan niðurskurðar er krafist af slíkum þunga að fólk flýr landið í umvörpum og er skaðleg aðför að velferðarkerfinu er ekki rétt forgangsröðun.

Af hverju er farið af stað í þetta ferli með slíkum ofsa? Sumarþing var kallað saman til þess eins að vinna að ESB málinu og það er bara ekki hægt að bjóða þjóðinni upp á slíkar áherslur. Það hefði verið afsakanlegt að leggja ofuráherslu á þetta mál ef við byggjum við eðlilegar kringumstæður en við vitum öll að þannig er það einfaldlega ekki. Hér er allt hrunið og fólk er ráðvillt og hrætt um hvað framtíðin ber í skauti sér. Það er fullkomlega óábyrgt að tala um aðildarviðræður sem einhverja allsherjarlausn og í fullkominni mótsögn við það sem er sagt um eðli þessarar aðildarviðræðna.

Ég skildi þetta ferli á eftirfarandi hátt og veit um fjöldann allan af fólki sem skildi þetta á sama hátt fyrir kosningar: Við sækjum um aðild að ESB en þetta eru í raun og veru eins konar könnunarviðræður þar sem við fáum að sjá hvað er í boði en við erum samt eiginlega ekki að sækja um aðild að ESB, heldur kanna hvort að okkar kröfum verði mætt. Ef okkur líkar illa við þann samning sem okkur verður boðinn þá getum við alltaf afþakkað og haldið áfram þar sem frá var horfið.  Við erum semsagt að fara í könnunarviðræður því það er ekki víðtækur meirihluta hvorki á alþingi né meðal þjóðarinnar um stuðning við að ganga í Evrópubandalagið. Mér þótti þetta ágæt rök en síðan hafa runnið á mig tvær grímur.

Því meira sem ég hef hugleitt þetta ferli, því sannfærðari er ég um að það er algerlega ábyrgðarlaust og sínir umheiminum enn og aftur að hér býr þjóð sem er ekki fær um að axla ábyrgð eða taka afdráttalausar ákvarðanir. Við erum semsagt að fara að ganga til aðildarviðræðna án þess að vilja ganga í ESB. Hvaða rugl er það? Annað hvort sækir maður um aðild og er á leiðinni í ESB eða maður sækir ekki um aðild. Þegar hæstvirtur forsætisráðherra fer á fund Evrópusambandsins með samþykki þingsins um að gagna til aðildarviðræðna þá er ég alveg sannfærð um að hún muni ekki segja við félaga sína í Evrópubandalaginu: við ætlum að sækja um aðild en bara til að athuga hvort að þið fallist á allar okkar kröfur og án þess að í raun og veru hafa fullt umboð frá þinginu um vilja til að ganga í ESB. En forsætisráðherra ætti einmitt að segja sannleikann, hæstvirtur forsætisráðherra ætti einmitt að segja að okkur sé engin alvara með þetta, við erum bara að sjá hvort að við fáum ekki sérmeðferð eins og við erum svo vön að fá, því við erum svo spes.

Mér finnst það fullkomlega óábyrgt að halda því fram að sækja um aðild muni hjálpa okkur ef við ætlum svo bara að hafna þessu, því það er alveg ljóst að við munum ekki fá neina sérmeðferð, það hefur aldrei verið gerður neinn sérdíll um sjávarútvegsmál hjá ESB og það yrði með sanni alveg stórmerkilegt ef svo yrði og alveg öruggt að eitthvað annað héngi á spýtunni. Því spyr ég hæstvirtan Forsætisráðherra hvort að það sé skynsamlegt að sækja um aðild núna ef það er næsta ljóst hvað við munum fá og ekki fá út úr því, það er ekkert flókið að finna út hvað það er sem við fáum út úr svona ferli og nánast eins nákvæmt og skoðanakannanir og því óafsakanlegt að eyða að minnsta kosti 1000 milljónum í slíkt og eyða dýrmætum tíma þingmanna í nefndarsetur svo ég tali nú ekki um starfsfólk stofnana á vegum ríkisins sem koma að umsóknarferlinu. Áætlað er að setja á laggirnar fjöldann allan af nefndum og ég get eiginlega ekki ímyndað mér hvað þetta kostar allt saman í raun og veru. Ég hefði frekar haldið að skynsamlegt væri að kynna með sanni fyrir þjóðinni það sem við ætlum okkur að gera og segja má að sú vinna sem nú þegar hefur farið fram sé fullkomið verkfæri til að styðjast við ef kosið verði um það í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort að þjóðin vilji leggja höfuðáherslu núna á að sækja um aðild og fræða almenning um það hvað slíkt inniber. Að sækja um aðild hlýtur að þýða að við viljum gagna í ESB. Þar eð ég hef ekki umboð frá mínum kjósendum til að taka slíka ákvörðun mun ég styðja tvöfalda þjóðaratkvæðagreiðslu sem hægt væri að stefna saman eigi síðar en í kringum upphaf haustþings.

Rökin að við verðum að sækja um á meðan Svíar eru í forsæti eru ekki nægilega góð rök í mínum huga, þó ég sé meðvituð um að gott sé að hafa rétt fólk á réttum stað á réttum tíma sem okkur er vinveitt og skilur hinn séríslenska hugsunarhátt, ég ætla rétt að vona að Svíar séu ekki eina þjóðin sem okkur er vinveitt í ESB og gæti aðstoðað okkur við að ganga í ESB ef þjóðin myndi kjósa að gera það.

Frú forseti

Í Utanríkismálanefnd var setið á fundum nánast daglega undanfarnar vikur til að taka á móti umsögnum og tillögum um úrbætur á þeirri þingsályktunartillögu sem lögð var fram í fyrstu umræðu um þetta mál. Ég má til með að hrósa formanni nefndarinnar fyrir vönduð vinnubrögð við að viða upplýsingum að um það sem gestum fannst mikilvægt að væri tekið tillit til í vegvísinum sem samninganefndir eiga að fara eftir. Þá var ánægjulegt að tillögur Borgarahreyfingarinnar um lýðræðisumbætur séu hluti af álitinu, eins og til dæmis stofnun Lýðræðisstofu, sem mun hafa það hlutverk að miðla óhlutdrægum upplýsingum til almennings um fyrirhugaða þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB samninginn – lýðræðisstofa verður vonandi hornsteinn lýðræðislegs og hlutlauss upplýsingaflæðis fyrir almenning er varða mál sem tekin verða fyrir í þjóðaratkvæðagreiðslum framtíðarinnar. En það er margt að athuga við þær hefðir sem hér hafa verið viðhafðar um nefndarstörf og fannst mér það sérstaklega áberandi í þessu málefni því upplagið var að komast að niðurstöðu sem allir í nefndinni gætu sætt sig við. Það var því ömurlegt að upplifa það að við nefndarmenn fengum lítil tök á að ræða saman ólíka þætti álitsins og fara yfir það saman í eins og eina dagstund. Þess í stað var lokavinnsla álitsins unnin á hundavaði og rýrði alla þá góðu vinnu sem hafði þegar átt sér stað. Gleymum því ekki að þær ákvarðanir sem hér eru teknar varða alla þjóðina og þetta mál er ein stærsta ákvörðun sem þjóðin mun taka saman og hafa mikil áhrif á líf allra – hvort heldur það sé til góðs eða ills, það er ekki mitt að meta enda nokkur ágreiningur um hvaða gagn eða ógang Evrópusambandsaðild mun hafa fyrir þjóðarhagsmuni.
Það er ótækt að ég hafi ekki fengið tíma til að skoða í þaula álitið áður en mér var gert að svara því hvort að ég vildi vera með á meirihlutaálitinu, því setti ég fyrirvara á minn stuðning við það.

Æruverðugi forseti

Nú hef ég lesið nefndarálitið til þaula og er ánægð með flesta þætti þess og sé að tekið hefur verið tillit til þeirra viðbóta sem við í Borgarahreyfingunni óskuðum eftir. Það sem ég er ekki ánægð með er ef til vill ekki endilega innihaldið heldur það sem vantar inn í álitið. Það er nefnilega svo að í álitinu er hvergi fjallað um hvað við höfum fram að bjóða sem viðbótarstjarna í Evrópubandalagsflaggið. Það er eingöngu fjallað um það sem við viljum en ekki hvað við höfum að gefa. Það finnst mér alröng skilaboð að senda út í alþjóðasamfélagið. Höfum við eitthvað að bjóða Evrópusambandinu sem þeir hafa ekki nú þegar, er það eitthvað sem við eigum sem aðrar þjóðir vildu hafa með í sínum sameignlega evrópska ranni?
Mér dettur nokkrir hlutir í hug þegar ég leiði hugann að þessu eins og til dæmis sú staðreynd að Við höfum aðgang að einstakri og ósnortinni náttúru og erum enn nokkuð laus við mengun þó við séum fjarri lagi eins ómenguð og ímyndarfræðingar þjóðarinnar vilja halda fram. Við eigum gott vatn og meira en nóg af því og enn er mikill fiskur í sjónum, við erum vel staðsett miðju vega á milli Evrópu og Bandaríkjanna og hér höfum við komið upp víðtækri þekkingu á hvernig má nýta orkuauðlindir okkar, sér í lagi það sem við köllum sjálfbæra orku. Þá höfum við þekkingu og reynslu af því að stýra viðamiklum sjávarútvegi. Til okkar hefur verið leitað varðandi rannsóknir á jarðvísindum og við höfum nokkra sérstöðu varðandi þá þekkingu, en okkar allra verðmætasta eign ef eign mætti kalla er hið óbeislaða hugarflug og sköpunarkraftur sem hefur með sanni sett þjóðina á hið alþjóðlega kort og nú þegar eru fjölmargir einstaklingar sem hafa skapað þjóðinni mikil verðmæti með því að virkja þessa þætti þjóðarsálarinnar.

Frú forseti

Það hefur verið um langa hríð hart barist um EBS hérlendis á meðal hagsmunaaðila á meðal megin þorri þjóðarinnar veit lítið sem ekkert um hvað það þýðir í eiginlegri merkingu að vera með eða ekki. Lítið hefur farið fyrir því að útskýra fyrir þjóðinni á hvaða forsendum við sækjum um aðild. Fyrir kosningar voru aðildarviðræður kynntar sem könnunarviðræður þar sem við gætum enn og aftur sýnt algert ábyrgðarleysi með því að vilja bæði halda og sleppa á sama tíma, bara svona til að skoða hvað er í boði sem þó allir vita hvað er. Þetta haltu mér slepptu mér viðhorf er ekki það sem þjóðin þarf að sýna umheiminum í dag. Við höfum verið gagnrýnd fyrir ábyrðarleysi á alþjóðavettvangi og ættum því ef við ætlum að sækja um aðild að ESB að vilja með sanni ganga í bandalagið. Það er skortur á skýrum vilja stjórnvalda, það er skortur á skýrum vilja þjóðarinnar,  sem mun gera þessar aðildarviðræður að enn einum smánarbletti þjóðarinnar sem þarf á því meira en nokkru öðru að sýna að hún sé ekki samansafn tækifærisinna.

Ég get ekki stutt umsókn um aðildarviðræður án þess að kanna vilja þjóðarinnar til þess, sumum mun finnast ég vera að stuðla að sóun á fjármunum og vera hrædd við að styggja einhverja með því að fara fram á þessa leið, en ég get með sanni sagt að ég er aðeins að hugsa um hag þjóðarinnar, mitt hlutverk hér er að tryggja að stórar ákvarðanir fari ekki í gegnum þingið án þess að það sé alveg ljóst að á bak við þær sé einarður og skýr vilji þjóðarinnar til þess. Ég held að við séum enn á villigötum um þessi ESB mál, ég held að við þurfum fyrst að taka upplýsta ákvörðun um það hvort að við  viljum fara í ESB eða ekki. Það vantar að skoða betur á hlutlausan hátt hvað það þýðir, kosti og galla þess án þeirrar heittrúarstefnu sem hefur einkennt þetta mál hjá bæði nei og já fólkinu.

Ég er enn nokkuð klofin innra með mér varðandi ESB – en ég get sagt heilshugar að fenginni reynslu að við leysum ekki vandamál okkar með því að takast ekki á við þau sjálf, við verðum fyrst að takast á við þá víðtæku spillingu sem hér þrífst, við þurfum að horfast augu við í siðrofið og þá firringuna sem leiddi okkur inn í hrunið, við verðum að taka til í okkar garði áður en við viljum fá að sameina hann annarra manna görðum, því það er ekki sanngjarnt að vilja flytja með okkur illgresi og arfa og hafa ekkert annað að gefa en einmitt það.

Tökum okkur þann tíma sem til þarf, sinnum samfélaginu okkar sem hreinlega brennur af reiði og vonleysi, gefum þjóðinni von, vinnum saman að ásættanlegum lausnum hér heimafyrir og prófum að þiggja aðstoð frá erlendum sérfræðingum áður en við ætlum að setja fullveldi okkar undir þing margra þjóða og munum hafa lítið um okkar mál að segja þó við séum stórasta land í heimi. Ef við kunnum ekki að vinna saman hér heima, hvernig í ósköpunum eigum við að geta unnið með 27 þjóðum að jafn mikilvægum hlutum og þá er snerta fullveldi þjóðarinnar. Síðasti samningur sem ritaður var fyrir hönd þjóðarinnar í alþjóðasamhengi var ekki beint til að auka tiltrú mína á getu ráðamanna til að passa upp á þjóðarhagsmuni í návígi við gamla nýlenduherra.

Frú forseti

Ég virði þá vinnu sem lögð hefur verið í þá ályktun sem hér er fjallað um – ég mun bera enn meiri virðingu fyrir þessu þingi ef hæstvirt ríkisstjórn gefi sínum þingmönnum hið sama frelsi til að kjósa eftir eigin samvisku og þau krefjast af okkur í minnihlutanum varðandi þetta mál.