Líf þeirra er í okkar höndum

Yfirlýsing vegna mótmæla
Frá og með deginum í dag, miðvikudeginum 15. apríl 2009, munu nokkrir aðilar taka sér stöðu fyrir framan Alþingi. Um er að ræða mótmæli, fyrir hönd allra hælisleitenda á Íslandi. Tilgangur þeirra er að minna valdhafa á tilvist hælisleitenda og bið þeirra. Við erum enn að bíða eftir svörum og þeirri „sanngjörnu málsmeðferð“ sem hér á að vera að finna, handa hælisleitendum.

Þrátt fyrir að einstaka reynslusögur hælisleitenda hafi náð athygli fjölmiðla, viljum við einnig minna á að fjöldi fólks bíður enn í Njarðvík, á milli vonar og ótta, eftir því að fá að lifa mannsæmandi lífi. Þetta fólk eyðir stórum hluta ævi sinnar í tímalausu limbói, án þess að geta stigið fæti niður á fasta jörð.
Við krefjumst þess að íslensk stjórnvöld hætti að misnota Dyflinnar-reglugerðina, sem gerir þeim kleyft að senda hælisleitendur kerfisbundið til annarra Evrópulanda, rétt eins og að þar segi að hér sé alls ekkert skjól eða pláss þeim til handa. Þau lönd sem Íslendingar senda hælisleitendur einna helst til eru þéttsetin af þúsundum hælisleitenda sem munu aldrei sjá umsóknir sínar skila árangri.
Þess vegna krefjum við þess að íslensk stjórnvöld sýni þá ábyrgð sem hún hefur þegar skrifað undir, með því að virða mannréttindi og sýna mannúðlegri meðferðir. Sú krafa er krafa mótmælana, og vonumst við til að fólk skilji þá kröfu og styðji.

Hjálparbeiðni: Mál hælisleitenda frá stríðshrjáðum svæðum

21. öldin verður öld flóttamannsins. Ísland er með fyrstu löndum til að stíga inn í þessa nýju öld. Við verðum að taka meðvitaða ákvörðun um það hvernig við bregðumst við þessari áskorun.

Stríðsrekstur í Afghanistan og Írak var studdur, á Íslandi sem annars staðar, með vísun í hugmyndir um lýðræði, mannréttindi og alþjóðlega samhjálp. Á sama tíma voru útlendingalög hert á Íslandi og hælisleitendum frá stríðshrjáðum löndum vísað kerfisbundið frá landinu.

Þeirra á meðal hafa verið margir frá Afghanistan og Írak.

Örlög þeirra sem leita hingað eftir hjálp eru tvenns konar: Þeir enda ýmist sem réttlausir flóttamenn í Grikklandi eða – og það gildir um flesta – þeir eru sendir aftur til upprunalands síns, í fang átaka og stríðs sem þeir flúðu.

Þegar fólki er synjað um hæli hérlendis er vísað til svonefnds Dyflinnarsáttmála. Ákvæðið í sáttmálanum sem vísað er til var samið til að tryggja hælisleitendum málsmeðferð í fyrsta landinu sem þeir koma til innan Schengen-svæðisins, en ekki til að fría önnur ríki ábyrgð. Ísland hefur beitt þessu ákvæði sem opinni gátt til undanbragða, til að losna við hælisleitendur af landinu.

Fyrsta land margra hælisleitenda innan Schengen-svæðisins er Grikkland, og þangað vísar Útlendingastofnun fjölda einstaklinga sem hingað leita. Rauði krossinn og Flóttamannahjálp Sameinuðu þjóðanna leggjast gegn því að aðildarríki Schengen sendi hælisleitendur til Grikklands, þar eð Grikkir hafi ekki veitt hælisleitendum „sanngjarna málsmeðferð“, sem er grundvallarkrafa Dyflinnarsáttmálans.

Dómstólar í Belgíu úrskurðuðu í apríl 2008 að þarlendum stjórnvöldum sé óheimilt að vísa hælisleitendum til Grikklands vegna slæmrar meðferðar. Sama ár var lögð fyrir Evrópuþingið 68 blaðsíðna skýrsla sem norskar og finnskar stofnanir unnu um beitingu Dyflinnarsáttmálans í tilfelli Grikklands. Þar kemur fram að móttaka og hýsing flóttafólks sem er handtekið við komuna til Grikklands er fært í varðhald og hýst til lengri tíma í „varðhaldsmiðstöðvum“. Dvölin þar feli í sér linnulaus mannréttindabrot, aðstæður og meðferð séu „óviðunandi“ og vitnisburður liggi fyrir um skelfilegt ofbeldi og pyndingar af hálfu lögreglu. Aðeins 2,4% hælisleitenda sem sendir eru til Grikklands eru sagðir njóta sanngjarnar málsmeðferðar.

Yfirvöld hér á landi hafa veitt fjölskylduvinum íslenskra ráðamanna frá tiltölulega friðsælum ríkjum heimsins sérmeðferð en þeim sem hingað koma eftir réttum leiðum af bæði lögmætum ástæðum og knýjandi þörf – m.a. þeim sem flýja stríðsástand – er markvisst hafnað.

Hælis- og dvalarleyfisveitingar Íslands til hælisleitenda og flóttafólks eru langt undir þeim mörkum sem nágrannalönd okkar hafa markað sér og stjórnvöldum til skammar.

Nú ríður á að Ísland marki nýja stefnu í málefnum flóttafólks og hælisleitenda á Íslandi.

Rök sem vísa í núverandi efnahagsástand eða smæð Íslands verða ekki tekin gild. Ef Íslendingar líta nægilega stórt á sig til þess að taka þátt í og leggja nafn sitt við stríðsrekstur í fjarlægum löndum hlýtur Ísland að geta tekið á móti fórnarlömbum þess sama stríðsreksturs. Sjónarmið um atvinnuerfiðleika í íslensku þjóðfélagi geta ekki vegið á móti lífshættu og mannréttindabrotum sem bíða hælisleitenda sé þeim vísað brott.

Við upphaf nýrrar aldar krefjumst við þess að ný ríkisstjórn marki nýja stefnu í málefnum flóttafólks og hælisleitenda.

Við krefjumst þess að hælisleitendum sem hafa beðið hér á landi svo mánuðum skiptir eftir úrskurði Útlendingastofnunnar verði ekki sendir til Grikklands á grundvelli Dyflinnarsáttmálans, heldur verði veitt tækifæri til þess að hefja mannsæmandi líf á Íslandi og taka þátt í endurreisn íslensks samfélags.

Sex þeirra einstaklinga sem nú bíða eftir svari frá Útlendingastofnun, og hafa flestir nú þegar fengið neitun, eru frá Afganistan eða Írak.

Nánari upplýsingar um flóttamenn á Íslandi: this.is/refugees

Hælisleitendur mótmæla